Senior i Psychologia: Polacy i emerytura – dane demograficzne

Zmiany demograficzne zachodzące w naszym społeczeństwie przybierają coraz bardziej dynamiczny charakter. Skutkiem tego modyfikacji ulegają także procesy ekonomiczne związane z rynkiem pracy. Wydłużająca się średnia życia powoduje, że rozciągnięciu ulega faktyczny okres, w którym możliwa jest aktywność zawodowa. Jednocześnie w ślad za tym nie zawsze idzie formalna granica przejścia na emeryturę.

Przez aktywność zawodową należy rozumieć nie tylko wykonywanie pracy ale także gotowość do jej podjęcia. Oczywiście w obu przypadkach mowa jest o zajęciu zarobkowym (Kotlorz, 2007).

Na podstawie raportu opublikowanego przez GUS opublikował raport za IV kwartał 2016 roku (Informacja Ministra Zdrowia…, 2016), wynika, że liczba osób aktywnych zawodowo we wskazanym okresie wynosiła 17 282 tys. Natomiast grupa osób pasywnych zawodowo liczyła 13 414 tys. Liczby te, choć nieznacznie, ale wskazują jednak, że w Polsce rośnie liczba osób nieaktywnych zawodowo i tym samym spada grupa aktywnych. Jednocześnie trzeba jasno podkreślić, że wyniki z roku 2016 są najlepszymi od początku XXI wieku.

Złożoność polskiego rynku pracy oraz zmiany demograficzne zachodzące w polskim społeczeństwie sprawiają, że zarówno wzrosty jak i spadki liczby osób nieaktywnych zawodowo, dotyczą w dużej mierze ruchów w grupie seniorów. Z jednej strony bowiem wydłużająca się średnia życia prowadzi do dłuższego okresu przebywania na emeryturze, która z reguły jest czasem braku aktywności zawodowej. Jednak z drugiej strony niskie świadczenia emerytalne sporą grupę osób w wieku poprodukcyjnym wypychają z powrotem na rynek pracy w celu podreperowania swojego budżetu domowego.

Z przedstawianych przez GUS (Informacja Ministra Zdrowia…, 2016) danych można wywnioskować, ze w dłuższej perspektywie czasu liczba osób aktywnych zawodowo będzie stopniowo malała. Do roku 2025 na emeryturę będą przechodziły roczniki powojennego wyżu demograficznego. Jednocześnie spadać będzie liczba młodych osób, które byłyby gotowe podjąć zatrudnienie. Sytuacja taka powoduje, że po stronie instytucji państwa nie ma zbyt wiele możliwości, które mogłyby wspomóc rynek pracy (Furmańska-Maruszak, 2014). Głównym sposobem na poprawę perspektywicznie negatywnej sytuacji może być skuteczna aktywizacja osób do tej pozy zawodowo biernych.

Jednym z głównych zadań organów państwa staja się działania ukierunkowane na podniesienie aktywności zawodowej osób w przedziale wiekowym powyżej 60 roku życia. Pomimo stale rosnącego wskaźnika dotyczącego osób w tym wieku, które są aktywne zawodowo wartość ta jest wciąż poniżej unijnej średniej. Zgodnie bowiem z wytycznymi programu Europa 2020 procent osób w wieku 55-64 aktywnych zawodowo powinien wynosić co najmniej 50%. W Polsce wciąż jednak znajduje się on na poziomie niespełna 44% (Informacja Ministra Zdrowia…, 2016).

Sytuację na rynku pracy osób w przedziale wieku 60 i więcej lat dodatkowo opisuje wskaźnik bezrobocia w tej grupie wiekowej. Podobnie, jak w ogólnym ujęciu, tak i w tej skali bezrobocie rok do roku maleje, co pozwoliło w Polsce uzyskać wynik nawet nieco niższy niż średnia unijna. Jednocześnie wciąż jednak panuje powszechne przekonanie wśród pracodawców, że przyjmowanie do pracy osób, które ukończyły 50 rok życia nie jest do końca zasadne, co wynika z przekonania, że pracownicy w tym wieku:

• często chorują,
• nie posiadają aktualnych kwalifikacji,
• osłabiają pozycję rynkową danego przedsiębiorstwa.

Sytuacja na polskim rynku pracy jest na tyle dynamiczna, że obecnie można zauważyć tendencję braku rąk do pracy. Taki stan wytwarza naturalną potrzebę poszukiwania pracowników pośród osób, które do tej pory pozostawały poza kręgiem zainteresowania pracodawców. Innymi słowy możliwa jest sytuacja, w której rynek w naturalny sposób będzie wchłaniał osoby, które ukończyły 60 rok życia i aktywizował je zawodowo.