Komunikat „Ja”
Często jest tak, że wyrażamy nasze opinie w sposób ogólny, przypisując nasze postawy czy zachowania również innym osobom. Często też wyrażamy negatywne opinie o danej osobie, zamiast odnieść się tylko do jej zachowania i emocji, które to zachowanie w nas wzbudza. Jak zatem usprawnić swoją komunikację dzięki komunikatom „ja”?
Co to jest komunikat „Ja”
Komunikat „Ja” to pojęcie w psychologii, które odnosi się do sposobu komunikacji, w którym osoba wyraża swoje uczucia, przekonania, potrzeby i prośby, koncentrując się na sobie, a nie na ocenie czy krytykowaniu rozmówcy. Ta forma komunikacji została szeroko rozpropagowana przez psychologa Thomasa Gordona i innych praktyków w zakresie komunikacji i psychologii relacji międzyludzkich.
Komunikaty „Ja” są kluczowe w asertywnej komunikacji i pomagają w budowaniu zdrowych relacji, ponieważ pozwalają osobie mówiącej na wyrażenie własnych uczuć i myśli bez wywoływania obrony u słuchacza. Na przykład, zamiast mówić „Zawsze zostawiasz bałagan”, można powiedzieć „Czuję się zignorowany, gdy po sobie nie sprzątasz”. Taka forma komunikacji pomaga w skupieniu się na rozwiązaniu problemu, zamiast przypisywania winy.
Komunikaty „Ja” są szczególnie przydatne w sytuacjach konfliktowych, gdzie emocje są wysokie i łatwo jest przekształcić dyskusję w kłótnię. Poprzez używanie komunikatów „Ja”, osoby mogą wyrażać swoje uczucia i potrzeby bez eskalacji napięcia. To również skuteczne narzędzie w negocjacjach i mediacjach, gdzie ważne jest, aby każda ze stron mogła otwarcie wyrazić, co jest dla niej ważne.
Zastosowanie komunikatów „Ja” wymaga pewnej świadomości i umiejętności. Ważne jest, aby osoba była szczera w wyrażaniu swoich uczuć i jednocześnie empatyczna wobec uczuć rozmówcy. Komunikat taki powinien zawierać opis sytuacji, wyrażenie uczucia, wyjaśnienie przyczyny tego uczucia oraz jasne określenie potrzeb lub prośby.
Mów o swoich emocjach
Istotnym elementem w pracy nad asertywną postawą, jest komunikat „ja” – odnoszenie się w wypowiedziach do swojego „ja” i przyjmowanie „ja”, jako podstawy naszej komunikacji. Owo „ja” jest przyjmowane jako baza pozwalająca na uczciwą i asertywną komunikację, na łagodzenie konfliktów i naprawianie relacji. I choć początkowo konieczna będzie kontrola nad formułowanymi wypowiedziami, to w efekcie unikniemy nieustannego wygłaszania cudzych myśli, stereotypów czy krzywdzących sądów. Komunikacja oparta na wypowiedzi „ja”, dotyczy bowiem naszych uczuć, emocji oraz przemyśleń.
Sposób wypowiedzi z wykorzystaniem komunikatu „ja” pozwala w sposób konstruktywny prowadzić rozmowę, nawet pomimo silnych emocji, jakie mogą się pojawić. Jest to rezultatem specyficznego zachowania, tak charakterystycznego dla zachowań asertywnych. Najważniejszymi elementami komunikatu „ja”, są: uczucia, obserwacje, przemyślenia; potrzeby.
Schemat wypowiedzi uwzględniającej komunikat „ja” wykorzystuje następujący wzór:
Ja czuję………………………………. (EMOCJE, UCZUCIA)
kiedy ………………………………. (WARUNKI, SYTUACJA, KONTEKST)
ponieważ ………………………………. (KONSEKWENCJE ZAISTNIAŁEJ SYTUACJI)
wolałabym……………………………….(PRAGNIENIA, WARUNKI, SYTUACJE, KONTEKST)
Komunikat „ja” mógłby zatem brzmieć:
Ja czuję się źle, kiedy drwisz ze mnie podczas wizyty u twoich znajomych. Ponieważ wówczas złoszczę się na ciebie i obrażam się, wolałabym, żebyś nie opowiadał dowcipów o mojej osobie.
