Fałszywe wspomnienia

Interesującym faktem jest, że można wywołać u drugiej osoby wspomnienie sytuacji lub zdarzenia, którego… nie było. Szczególnie podatne są na to dzieci. 

W 1990 roku w Stanach Zjednoczonych 29 letnia Eileen Franklin zeznaje, że nagle odzyskała wyraźne wspomnienia okoliczności, w jakich jej ojciec zgwałcił i zamordował jej 9 letnią wówczas koleżankę.

Wspomnienie to miało pojawić się w czasie psychoterapii, podczas jej zabawy z dziećmi, hipnozy – pojawiają się sprzeczne informacje dotyczące sposobu odzyskania przez nią tego wspomnienia.

Fałszywe wspomnienia to wspomnienia zdarzeń lub sytuacji, które w rzeczywistości nie miały miejsca.

Przy czym „fałszywe” nie oznacza tutaj kłamstwa, lecz wytwór osoby, która uznaje dane zdarzenie za rzeczywiste i w nie wierzy.

Aktualny stan wiedzy wskazuje, że nie ma żadnych uzasadnionych i niezawodnych reguł psychologicznych, które pozwoliłyby odróżnić, w konkretnych przypadkach, wspomnienia prawdziwe od fałszywych.

W przeprowadzanych badaniach, w których wytwarzano fałszywe wspomnienia w warunkach eksperymentalnych, a następnie sprawdzano, czy pod wpływem sugestii ludzie uwierzą, że doświadczyli określonego zdarzenia i czy wytworzą wspomnienie tego przeżycia – okazało się, że ludzie są podatni na manipulacje i potrafią wytworzyć wspomnienie zdarzenia, którego faktycznie nie było!

W badaniach eksperymentalnych fałszywe wspomnienia powstały u:

• 20% studentów poddanych sugestii
• 40% dzieci
• 40% studentów – gdy poproszono, żeby wyobrażali sobie opisane zdarzenia lub wspomnienia w sposób żywy i wyrazisty.

Często bliźnięta miewają fałszywe wspomnienia zdarzeń, które w rzeczywistości przytrafiły się ich siostrze czy bratu. Zależność ta dotyczy także rodzeństwa oraz przyjaciół tej samej płci.

Odróżnianie wspomnienia zdarzeń prawdziwych od fałszywych:

Zdarzenia prawdziwe:

• zawierają więcej szczegółów percepcyjnych;
• mają lepszą strukturę logiczną;
• przedstawiane są z większą pewnością;
• opisywane są z użyciem większej liczby słów;

Zdarzenia fałszywe:

• zdarzają się tak szczegółowe, spójne i przekonujące opisy powyższych zdarzeń, że nawet profesjonaliści nie są w stanie odróżnić ich od autentycznych wspomnień;

I można sobie zadać pytanie: co jest prawdą, a co tylko wytworem wyobraźni?

Bibliografia:
Jagodzińska, M. (2008). Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
Stephen M. Kosslyn, Robin S. Rosenberg, Pamięć: życie dniem wczorajszym.