Senior i Psychologia: Stan zdrowia seniorów w Polsce

Badania prowadzone we wszystkich państwach rozwiniętych pokazują, że społeczeństwa tych krajów wyraźnie się starzeją. Udział osób w wieku powyżej 60 lat i więcej w ogólnej liczbie ludności stale rośnie i tylko w Polsce do roku 2035 może on stanowić aż 25% całej populacji (Informacja Ministra Zdrowia…, 2016).

Jest to wynikiem dwóch podstawowych czynników. Pierwszy z nich to wydłużenie średniej długości życia w społeczeństwach rozwiniętych, który bezwzględnie warunkuje zwiększenie liczebności osób w wieku senioralnym.

Drugim jest wyraźny spadek ilości urodzeń, co z kolei wpływa na wyraźną zmianę demograficzną. Zachodzące w tym zakresie procesy wymuszają na państwach szereg działań w obszarach polityki społecznej oraz medycznej.

Jednocześnie trzeba jasno zaznaczyć, że okres starości niezależnie od tego jak zostanie zdefiniowany jego początek, to czas w którym postępuje szereg procesów wpływających negatywnie na wszystkie obszary życia seniora. W opinii geriatrów starzenie się jest procesem, w którym można wyróżnić dwa zasadnicze stopnie.

Przekroczenie 75 roku życia determinuje zwiększenie zapotrzebowania na świadczenia medyczne oraz opiekuńcze. Dziesięć lat później, po ukończeniu 85 roku życia seniorzy często wymagają już stałej opieki medycznej. Dodatkowo trzeba pamiętać, że proces starzenia ulega przyśpieszeniu wraz z pojawieniem się schorzeń, które z kolei często są wynikiem właśnie wieku senioralnego (Informacja Ministra Zdrowia…, 2016).

Pomimo stałego i utrzymującego się od dłuższego czasu trendu poprawy oceny własnego stanu zdrowia Polaków nie dotyczy to niestety osób w wieku 70 lat i więcej

Nie ulega jednak wątpliwości, że w szerokim ujęciu kondycja zdrowotna seniorów w Polsce ulega wyraźnemu polepszeniu. Dowodem pokazującym ten proces jest przede wszystkim fakt wydłużenia się średniej długości życia osób, które przekroczyły 75 rok życia.

W ostatniej dekadzie minionego stulecia oraz w pierwszych 10 latach obecnego wieku wzrosła ona o blisko 25% z 7,51 w roku 1990 lat do 9,49 lat w roku 2010 w przypadku mężczyzn i odpowiednio z 9,46 do 11,85 w przypadku kobiet. Tak duży skok jest możliwy dzięki stale poszerzanemu dostępowi do środków medycznych oraz punktów opieki. Ponadto poprawie ulega również świadomość społeczna dotycząca zdrowia. Dzieje się tak wskutek prowadzonych przez agendy rządowe kampanii oraz programów, które są kierowane nie tylko bezpośrednio do samych seniorów, ale także do osób, które wkraczają dopiero w okres jesieni życia (Informacja Ministra Zdrowia…, 2016).

Starość, obok zmian zachodzących w fizyczności człowieka wiąże się także z wieloma zmianami na płaszczyźnie codziennych obowiązków, które z kolei mogą być źródłem stresu i dalej idących chorób o podłożu psychologicznym. Dodatkowo do czynników mogących wpływać negatywnie na stan zdrowia psychicznego seniorów należy zaliczyć również:

• osamotnienie,
• zła sytuacja materialna,
• monotonia.

Niezależnie jednak od czynników zewnętrznych wpływ procesu starzenie się na psychikę często jest wynikiem indywidualnych uwarunkowań. To wykształcone przez całe życie nawyki dotyczące żywienia, dbania o swoje zdrowie, umiejętność korzystania z czasu wolnego oraz liczba kontaktów towarzyskich warunkują często jakość życia seniora. Jest to ważne, gdyż to właśnie na te indywidualne cechy osobowościowe zaczynają wpływać neurologiczne skutki starzenia, spośród których można wyróżnić przede wszystkim:

• osłabienie pamięci krótkotrwałej,
• problemy z koncentracją,
• spowolnienie procesów myślowych,
• osłabienie reakcji emocjonalnych (Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce, 2012).